Dieta bezglutenowa – jak działa, na czym polega, jak wpływa na nasz organizm. Tego i wielu innych rzeczy dowiesz się w naszym artykule.
ABC celiakii i diety bezglutenowej
Wskazania do diety bezglutenowej
- Przede wszystkim – CELIAKIA (choroba trzewna), czyli choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym, która charakteryzuje się stałą nietolerancją glutenu, co prowadzi do niszczenia kosmków jelitowych i zaburzenia wchłaniania składników odżywczych. Powoduje to szereg objawów klinicznych choroby, która może ujawnić się w każdym wieku, u osób spożywających gluten.
- Alergia na gluten
- Nadwrażliwość na gluten
CELIAKIA
Objawy i konsekwencje niestosowania diety:
- Bóle brzucha
- Biegunki tłuszczowe
- Zaparcia, wzdęcia
- Anemia oporna na leczenie
- Niedobory wzrostu u dzieci, niska masa ciała
- Osteopenia i osteoporoza
- Zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością
- Zaburzenia neurologiczne np. neuropatie, migreny, schorzenia psychiczne np. depresje
- Problemy ze skórą, swędzące wysypki
- Afty w jamie ustnej
- Niedorozwój szkliwa zębowego
- Ciągłe uczucie zmęczenia i osłabienia
- Spadek odporności
- Zwiększona zachorowalność na nowotwory gardła, przełyku, jelita cienkiego
Typy celiakii:
- pełnoobjawowa (jawna, klasyczna) – rzadko – tylko u ok 10% wszystkich chorych (najczęściej u dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych). Typowe objawy ze strony układu pokarmowego, niedobory masy ciała i wzrostu, zmiany usposobienia
- skąpoobjawowa (ubogoobjawowa lub bezobjawowa) – najczęściej. Niespecyficzne, pozajelitowe, często pojedyncze objawy jak niewyjaśniona niedokrwistość, problemy skórne, zmęczenie, afty w jamie ustnej, zaburzenia płodności
- ukryta (latentna, utajona) –obecne przeciwciała, charakterystyczne dla celiakii, ale brak zmian w jelicie cienkim i objawów choroby
Diagnostyka choroby celiakii:
- oznaczenie stężenia przeciwciał:
- przeciwko endomysium mięsni gładkich (EmA)
- przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG)
- przeciwko „nowej gliadynie” (GAF)
Ich brak nie wyklucza jednak celiakii.
Należy pamiętać, aby ocenić całkowity poziom IgA, ponieważ w przypadku jej niedoboru, przeciwciała ocenia się w klasie IgG. Można także od razu zbadać przeciwciała w obu klasach (IgA i IgG).
- biopsja jelita cienkiego – pobranie kilku wycinków w trakcie gastroskopii, co pozwala na ocenę stopnia zaniku kosmków jelitowych (w skali Marsha od I do IV)
Nie wolno wprowadzać diety bezglutenowej przed wykonaniem badań, ponieważ utrudnia to możliwość postawienia prawidłowej diagnozy.
Leczenie Celiakii
Tylko i wyłącznie DIETA BEZGLUTENOWA PRZEZ CAŁE ŻYCIE!
W przypadku silnego zaniku kosmków wprowadza się również na jakiś czas dietę bezlaktozową (wykluczającą produkty mleczne).
Co to jest gluten i gdzie się kryje?
Gluten to białko zawarte w zbożach takich jak: pszenica, żyto, jęczmień i owies*. Zabronione są wszystkie produkty z ich dodatkiem.
*Dozwolony jest certyfikowany owies z kontrolowanych upraw z międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.
Produkty dozwolone przy diecie celiaki
kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, a także mięso, ryby, owoce, warzywa, jaja i mleko (jeśli nie występuje nietolerancja laktozy – cukru mlecznego) oraz przetworzone produkty bezglutenowe, w których zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na kg) – oznaczone znakiem przekreślonego kłosa.
Najbezpieczniejsze są produkty z licencjonowanym znakiem przekreślonego kłosa.
Uwaga!
Należy uważnie czytać etykiety i sprawdzać, czy dany produkt nie zawiera składników, w których może być gluten np. mąka, skrobia, błonnik pszenny, otręby pszenne, orkisz, kasza manna, kuskus, słód jęczmienny. Gluten znajduje się także w piwie, sosie sojowym, kawie zbożowej, proszku do pieczenia, komunikantach, można go znaleźć w wędlinach, napojach, produktach mlecznych, chipsach, słodyczach, lodach, przyprawach, sosach, zwykłych płatkach kukurydzianych, lekach.
Unikać także mąk „naturalnie bezglutenowych” w zwykłych sklepach np. mąka kukurydziana czy ryżowa produkowana w zakładzie, przetwarzającym produkty zawierające gluten, mogą być silnie zanieczyszczone
Niedozwolone są produkty, na opakowaniu których widnieje informacja, że może zawierać gluten lub na terenie zakładu wykorzystywany jest gluten.
Przygotowywanie potraw
Ważne jest:
- nie tylko CO przygotowujemy ale JAK
- Przechowywanie produktów/potraw
- Serwowanie potraw
Należy:
- Przechowywać bezglutenowe produkty w osobnych szafkach, pojemnikach
- Przygotowywać posiłki używając bezpiecznych produktów, czystych naczyń i w miejscu, gdzie nie może dojść do zanieczyszczenia składnikami, zawierającymi gluten
- Posiadać w kuchni łatwe do mycia przybory np. plastikowy wałek do ciasta, stolnicę, deskę lub osobny zestaw. Ważne, żeby dokładnie wyczyścić mikser.
- Mieszać gotujące się dania czystymi sztućcami
- Smażyć produkty bezglutenowe na osobnej patelni
- Serwować dania bezglutenowe na osobnych talerzach, półmiskach
- Uważać na gofrownicę, grill, toster, opiekacz – zanieczyszczenie glutenem
- Unikać spożywania kremów do pieczywa, serków, dżemów, masła, w których mogą być okruchy zwykłego chleba (najlepiej odłożyć sobie trochę czystego – nowo otwartego produktu np. w słoiczek)
Ważne aspekty dietetyczne:
Wiele dostępnych produktów bezglutenowych zawiera:
- Sporo tłuszczu, w tym tłuszcze utwardzone
- Dużo cukru
- Mało błonnika
- Mało witamin z grupy B, cynku, żelaza
Zalety produktów Schnitzer:
- W składzie wielu produktów wartościowe zboża, bogate w składniki odżywcze np. canihua, amarantus, gryka, proso oraz dodatki takie jak łuski płesznika, sezam, len, pestki dyni, słonecznika
- Zdrowe słodycze np. batoniki z nasion, orzechów, bakalii i miodu
- Składniki z upraw ekologicznych
- Brak konserwantów, sztucznych barwników i aromatów
- W większości duża zawartość błonnika
- A przy tym… bardzo dobry smak ☺
Opracowanie: Katarzyna Trawińska
Źródła:
„Celiakia i dieta bezglutenowa – praktyczny poradnik”
www.celiakia.pl
www.dietabezglutenowa.pl